Studienamiddag  van het Belgian Intelligence Studies Centre BISC: “Spionage tijdens en na de Koude Oorlog ‘revisited'”

10 juni 2013 – Zaal “Luc-Marc”, Veiligheid van de Staat, te Brussel

Inhoud

Spionage is zo oud als de wereld. Het dateert al vanaf de eerste tekenen van beschaving, zelfs toen al wilde men weten wat er bij de buren aan de hand was. Bereidde men een militair offensief voor? Had men expansionistische gedachten? Of wou men industriële geheimen aan de concurrentie ontfutselen? Klassieke spionage is in de eerste plaats een staatsaangelegenheid. Deze klassieke spionage bestaat er in een clandestien netwerk van informanten aan te leggen in een rivaliserend land om zo gevoelige informatie te verzamelen, om de eigen positie te versterken of die van de tegenstander te destabiliseren. Het speelveld is dan eens militair, dan wel economisch, dan wel politiek. In tijden van oorlog is spionage ‘booming business’, zelfs al is deze niet formeel afgekondigd. Het hoeft niet te verbazen dat men tijdens de Koude Oorlog tussen de twee grootmachten dan ook tientallen fronten kende op het vlak van spionage.Deze periode verhaalt over flamboyante, operationele successen, maar ook over fiasco’s van zowel spionage als contraspionage en dit zijn dan ook de eerste twee topics van de dag.

Spionage stopte natuurlijk niet van de ene dag op de andere na het einde van de Koude Oorlog. Integendeel, de Sovjet-Russische KGB werd dan wel ontbonden, de opvolgers van de Russische Federatie hebben hun spionageactiviteiten nooit stopgezet.  Ze bleven actief over de hele wereld en en hebben iedere kans benut sinds de “opening” van Rusland.

Spioneren is zeker niet alleen een zaak van de Russen, noch is het iets wat beperkt blijft tot de publieke overheid. Andere naties sturen tot op de dag van vandaag nog altijd spionnen uit met het oog op het clandestien verzamelen van informatie betreffende onderwerpen die een strategisch voordeel kunnen opleveren.

En wat met België dan? Het valt niet te ontkennen dat Brussel een hotspot is inzake globale, politieke aangelegenheden. De geschiedenis leert ons dat de inlichtingengemeenschap en de diplomatieke wereld altijd nauwe banden onderhouden hebben, die zowel noodzakelijk, nuttig als compromitterend konden zijn. Dit heeft er voor gezorgd dat onze hoofdstad altijd al een smeltkroes is geweest voor diverse internationale media, ‘think-tanks’, NGO’s en lobbyisten, maar evenzeer voor inlichtingendiensten. De heer Winants, Administrateur-generaal van de Veiligheid van de Staat, zal ons een portret schetsen over de eigen situatie en de risico’s die hiermee verbonden zijn.
 

Programma

Voorzitters: Patrick Leroy, Hoofd Analyse CI (ADIV) en Robin Libert, Directeur van de Analyse (VSSE)

13u30: Verwelkoming door de Heer Guy Rapaille, Voorzitter BISC, Voorzitter Vast Comité I (F)
14u00:  de “Zaak Eugène Michiels”, een case study uit de ‘Koude Oorlog’, door Dirk Leestmans, journalist VRT en Canvas (N)
14u30: “Geduld wordt beloond –  de Stasi in België”, door Kristof Clerix, journalist MO* magazine en auteur (N)
15u00: koffiepauze
15u30: “België, EU, NAVO en de actuele spionage-dreiging”, door Alain Winants, Administrateur-generaal, Veiligheid van de Staat (F)
16u00. “Continuïteit van de Russische spionage”, door Dr. Ben M. de Jong, Europese Studies, Universiteit Amsterdam (N)
16u30: Vragen en antwoorden. Moderator: Prof. dr. Marc Cools (Professor VUB-UGent en bestuurslid BISC)

Extra programma: “Expositie Spionage”, met artefacten en documenten uit de historische collecties van: VSSE, ADIV, Politiemuseum, Koninklijk Legermuseum. Mogelijk ook uit de collectie van het SOE (Special Operations Executive).

16u45: Afsluitende receptie in de expositie in de grote hal

 

Coördinatie en voorbereiding

Marc Cools, Universiteit Gent en Vrije Universiteit Brussel
Emmanuel Debruyne, UCL
André Dumoulin, Veiligheid van de Staat
Frank Franceus, Comité I
Patrick Leroy, Algemene Dienst Inlichtingen en Veiligheid
André Lemaître, Université de Liège
Robin Libert, Veiligheid van de Staat
Veerle Pashley, Vrije Universiteit Brussel
Guy Rapaille, Comité I
Alain Segers, Inlichtingen- en Veiligheidsschool
David Stans, Université de Liège
Gen-Maj Eddy Testelmans, Algemene Dienst Inlichtingen en Veiligheid
Alain Winants, Veiligheid van de Staat

Doelgroepen

Leden van Defensie
Leden van de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten
Academische wereld en studenten (criminologen, politiecologen en historici)
Leden van de Geïntegreerde Politie
Leden van de FOD’s
Politici, administraties en kabinetten
Economische en industriële wereld
Pers